Sirna gadaa oromoo pdf

Am a contributor,this file helps for education and research written by professor assefa jalata. Oromos meeting to discuss social affairs under the shades of an odaa sycamore tree. Abbaan gadaa baallii of harkaa qabu tokko osoo waggaa saddeet hin gahiin yoo aangoon irraa fuudhamte baalliin irraa baate ykn irraa buqqaate jedhama. Yeroo wal fakkaataa keessatti nama lama yoo jaallatte filannoonkee isa duraa osoo hin taane isa boodarra jaallatte ta,uu qaba.

Sirna abbaairree haraaya ofirrraa ittisuu 36 fonqolcha mootummaa ittisuu. Seenaa hundeeffama sirna gadaa oromoo booranaa ummatni oromoo ummata qaroomina sirna dimokraasiifi falaasama ofii qabuudha yemmuu jedhamu, falaasamni kun akka falaasama warra kaanii kan namoonni muraasni qarooma mataasaanii ummataan jijjiiruuf yaale osoo hintaane, qarooma asaasa waaqaatiin word of wisdom akka waaqni yookiin uumaan ummata barsiisetti jiruufi jireenya ummataa keessatti. Sirna bulchiinsa gadaa shaakalu, waraanni biyyarratti yoo kae ni duulu, ni qotu, midhaan haamu raaba. Saba oromoo fi sirna gadaa the history of the oromo nation and. Sirni gadaa sirna nagaa, guddina, badhaadhina wal qixxummaa irratti hundaae oromoo keessatti kan diriirsee dha.

Raabaa raabaa doorii ganna 3240ceumsi sadarkaa gadaa kuusaa iraa gara sadarkaa gadaa raabaatti godhamu hangas sirna guddaa hin qabu. Gulantaa irra jirurratti mirgaa fi dirqama aangoon gadaa kenneef hojiitti hiika namni. Dhibaayyuun oromoo garuu bakka hundatti akka tokkotti kan gaggeeffamuu miti. Waaee gadaa wantoota beekuu qabdan shan afaan oromo. Fakkeenyaaf boorana keessatti qaalloota laduu shana jiran kan maxxaarrii sadaniifi kan karrayyuu tokkoofi kan odituu tokko keessaa hunda caala. Gadaan jaarmiyaa umurii fi dhalootan ijaarame yoo tau, sirna bulchiinsaa diimokiraatawaadha. Sirni gadaa sirna nagaa, guddina, badhaadhina wal qixxummaa irratti hundaae oromoo keessatti.

Sirna hawaasaa fi siyaasaa kan hundee guddina oromoo tae,sirni gadaa, jiruu qubsumaa wajjiin tarkaanfachuu waan dadhabeef laafuu jalqabe. Seena saba oromoo fi sirna gadaa kitaabaseenaa saba oromoo. Aadaa sana keessaa immoo amantiin maddee maal akka fakkaatu kophatti ilaalla. Xiinxala sirna gadaa naffuroo fookloorii oromoo keessatti. The oromo thanksgiving irreechaa and the reemergence a. Feb 07, 2017 dokimeenterii sirna gadaa obn oromiyaa oromia broadcasting network. Ummati oromoo ummata nagaa jaallatu oggaa tau, sirni gadaa nagaa oromoo tiksuuf dursa kenna. Abbaan gadaa booranaa, madha galmaa nama bara jabaa. Definition the gadaa system is an indigenous egalitarian democratic system practiced among the oromo nation of east africa for the last six hundred years. Aadaa afaan oromo online marsariitii barnoota afaan oromoo. Hawaasa oromoo bara gadaa keessaa yoo fudhannee akkaataa jiruufii jireenya oromoo, akkaataa qoodama dalagaa, hariiroo ummanni oromoo hawaasa keessatti waliinqabau, sirna. Heartbreaking accounts of the violence unleashed on oromo people by ezemaabin neftegna gangs in oromia. Gulantaa irra jirurratti mirgaa fi dirqama aangoon gadaa kenneef hojiitti hiika namni hunduu.

Sirna hawaassiyaasaa dimokraatawaa ummata oromoo photo gada system, oromo, ethiopia. Caaseffama sirna gadaa oromoo sirni gadaa jaarmiyaalee damee siyaasaa, diinagdee, hawaasummafi amantii sabni oromoo keessatti gurmaauudhaan jiruufi jireenya isaa guyyaa. Apr 21, 2019 sirna gadaa keessattiis ummanni oromoo aadaa walii galatti bifa armaan olii kitwaba akka qabu, aadaa kanarraahiis qaroomni ummata oromoo kalandara mataa isaa qabaachutti akka geesse hubanna. All gadaa leadership organ heads and other senior gadaa leaders are elected to office by oromo males who. Daaimman waan taaniif itti gaafatamummaa baayee hin qaban. Waaqeffannaa, finfinnee, 2017 kun sirna gumaa baasuu oromoo oromiyaa giddu galaa, aanaa ilfataa, keessatti raawwatamee dha. Baatiiwwan sadiin booda baallii harkaa fuudhuuf warri abbaa yaaa akka amma hoogganaa paartii jennuu taan dura adeemsa sirna bulchiinsa gadaa keessatti leenjii cimaa keessa ceeuun as gaan qophii isaanii gara ardaa jilaatti ceeuun xumurachaatti akka. May 14, 2017 sirna gadaa oromoo baranaa keessatti dubartootni gahee addaa qabu. Bulchinsa sirna gadaa oromoon bara birmadummaa qabu keessaa isa tokko. Sirni gadaa unescotti galmaawuun moicha gurguddaa qabsoon.

Kitaabni sirna abbaairreetirraa gara dimokraasii jedhu kun dura bara 1993 keessa bangkok keessatti walta. Ummatni oromoo hortee latiinsa hidda kuush keessaa isa guddaa fi baha afrikaatti ummata baldhina qabu yoo tau waggoota kumaatama dura sirna gadaatiin buluu kan. Qaalluun jireenya hawaasa oromoo sirna gadaa keessatti qooda guddaa sadii qabaata. Gadaan jaarmayaa umurii fi dhalootan ijaarame yoo tau sirna bulchiinsaa diimokiraatawaadha. Gada theory and practices by geremew nigatu kassa, m. Ilmaan oromoollee aadaa bareeda sirna gadaa hubachuudhaan gaaddisa sirna gadaa jalatti akka gurmaahan kakaasuu, jajjabeessuu, gurmeessuu tokkummaa unity, birmaddummaa sovereignty saba oromoo fi daan. Dhibaayyuu jechuun eebba ykn kadhannaa waaqaa oromoon waaqa ofii ittiin kadhatuudha. The system regulates political, economic, social and religious activities of the community.

The oromo nation is the community concerned with the gada system. Elected gadaa leaders serve single term of eight years. Dec 06, 2016 sirna buuura jabaa fi caasaaleen dimokraatawoo taan irratti ijaaramanii dha. Is not accountable for any thought and content of the authors articlesdocuments. Waggoota 45 oliif sirna gadaa kan qoratan hayyuun aantiroopolojii piroofeesar asmaroom. Odaa fi sirna gadaa oromoo afaan oromo online marsariitii. It is also practiced by the konso and gedeo people of southern ethiopia.

Sirna waaqeffannaa keessatti dhibaayyuun iddoo guddaa kan qabuudha. Gadaa tuulamaa uummanni oromoo tuulamaa akkuma uummata oromoo biro jaarraa dheeraadhaaf sirna gadaatiin of bulchaa tureefi ammayyuu ittiin bulaa jirudha. Sirni gadaa galmee unesco keessatti akka hambaa aadaatti. Odaa fi sirna gadaa oromoo\ fighting for freedom and.

Aug 16, 2019 definition the gadaa system is an indigenous egalitarian democratic system practiced among the oromo nation of east africa for the last six hundred years. All gadaa leadership organ heads and other senior gadaa leaders are elected to office by oromo males who attained the age of universal suffrage. Zelalem tesfaye sirna master of philosophy in indigenous studies faculity of humanities, social sciences and education. Sirni gadaa sirnaafi seera oromoonni ittiin walbulchu, kan duulee roorroo ofirraa ittisu, kan dinagdee. Abbaan gadaa oromoo gujii waaqoo duubee bilchiinsa gumii bokkoo itti kenne waggaa saddeetii xumuratanii amma baatuu tauu jedhu. Sirni gadaa kun abaluun, bara akkasii jalqabame jechuun kan nama rakkisu yoo taeeyyuu, gadaan kan yeroo.

The basic rule of the gada system is that the newly born infant child always enters the system of grades exactly forty years after his father, regardless of the age of the son or the father. Sirna gadaa keessattiis ummanni oromoo aadaa walii galatti bifa armaan olii qabaatu akka qabu, aadaa kanarraahiis qaroomni ummata oromoo kalandara mataa isaa. This paper was presented at oromo study association osa annual conference at the university of minnesota, usa, on 14 th15 july 2012 as a contribution to the effort to. Sirna gadaa oromoo buuura diimokraasii 2010 facebook. Sirna buuura jabaa fi caasaaleen dimokraatawoo taan irratti ijaaramanii dha. Name of the element in the language and script of the community concerned. Waggoota 45 oliif sirna gadaa kan qoratan hayyuun aantiroopolojii piroofeesar asmaroom laggasaa sirni gadaa sirna bulchiinsaa ammayyaaf mijataadha jedhu. The surviving oromo who used to enjoy an egalitarian democracy known as the gadaa system were forced to face state terrorism, political repression, and an impoverished life. Jarreen kun foollee sirbaa horii sanbi kennuuf qalachaa nyaachaa, bineensaa fi diina adamsaa bara saddeetif walfaana turu. I found it interesting and i want everybody to read it and gain. Jijjiiramni sirna diinagdee kun jijjiirama hawaasaa fi siyaasa polotikaa dhufuu dirqisiise. Seera sirna gadaatiin tumameef kabachiisuu keessatti siinqeen baatee seeraan falmachuun mirga dubartoota hundaati. Baallii walharkaa fuuchuu jechuun egaa gulantaa sirna gadaa tokkorraa kan itti aanuutti ceuu jechuudha.

Jalqaba lammiiwwan oromoo, waldaaleen oromoo fi beektonni oromoo, ilmaan oromoo hundi sirna gadaa akka barrutti warra sirna gadaa hin beekne sagantaa qabanne walbarsiifna. Ummanni oromoo aadaa balaafi dagaagaa tae heddu qaba. Gadaa yeroo baayee akka sirna bulchiinsaa qofatti fudhachuudhan sirna siyaasaa qofa namoonni jedhanii dhiyeessan nijiru. All activities and life of each and every member of the oromo was guided by an egalitarian socio. Oromia broadcasting services obs is an independent and impartial international broadcasting company established to promote the progress and advancement of. Dookumantaariin kun dhrtvon qophaae fulbaana 09 bara 2008 ali tamsaae daawwadha yaadan itti arjooma. Seena saba oromoo fi sirna gadaa kitaabaseenaa saba. Nov 30, 2016 sirna gadaa sirna ittiin bulmataa oromoo ti. Waaee gadaa wantoota beekuu qabdan shan bbc news afaan oromoo. Sirna hawaasaa fi siyaasaa kan hundee guddina oromoo tae,sirni gadaa. Dhibaayyuun booranaa, fakkeenyaaf, kan naannoo oromoo birootti irreechaan baayee walfakkaata. Warraaqsi qeerroofi qarree oromoon, bifa haarayaan derbiee dhouu. Kana jechuun warri miseensa gadaa harmufaa baallii. The president, the executive head of the gadaa, is known as abaa gadaa.

Also, is an independent publication that does not endorse any single idea or. Irreecha bara kana kabajamu wanti adda isa godhu hundeeffama gumii abbootii gadaa oromoo waxabajjii 26282006 a. H gaggeefameefi yaaii 1ffaa caffee abbootii gadaa oromoo fulbaana 242007. The author of the article or any material of the other website whose link is given here or whose opinions are published here. Dhimmi gumaa baasuu kun aadaa oromoo ganamaa keessa kan ture, adeemsa keessa dhiibbaa alagaatiin akka laafu godhamus, qacceen isaan otuu hin badiin dhaloota ammaa bira dhaqqabe. Odaa fi sirna gadaa oromoo ummatni oromoo hortee latiinsa hidda kuush keessaa isa guddaa fi baha afrikaatti ummata baldhina qabu yoo tau waggoota kumaatama dura sirna gadaatiin buluu kan jalqabeefi karaa nageenyaatiin lafa quubsumaa, dheedaa fi hora horii isaaniitiif tolu akkasumas qilleensa jiruuf jireenya isaaniitiif mijaau filachaa dhiibbaa tokko malee lafa duwwaa ilaalee. Seenaa hundeeffama sirna gadaa oromoo booranaa ummatni oromoo ummata qaroomina sirna dimokraasiifi falaasama ofii qabuudha yemmuu jedhamu, falaasamni kun akka falaasama. Sirna gadaa oromoo oromia culture and tourism bureau. Waaee gadaa wantoota beekuu qabdan shan bbc news afaan. Moggaasni maqaa barruulee qorannoo kanaa sirna jaallatamaafi hunda galeessa oromoo, kan unescon akka hambaa kiliyaa ilma namaatti bara 2016 galmeesse, sirna gadaa irraa madda. Oduu amma nu gahe sirna gadaa gama unescotti galmeefame.

Bbc afaan oromoo hayyuu kana waliin turtii taasisee kunooti. Mee sirna gadaa akka madda diimokiraasiitti fudhatamutti as deebinee yoo abbaan gadaa baallii of harkaa qabu yakka raawwate akkamiin aangoorraa kauu akka dandau haa ilaallu. Akkuma sirni oromoo ganamaa kuni jiruufi jireenya oromoo hunda maandheffatu, barruuleen. Caaseffama sirna gadaa oromoo sirni gadaa jaarmiyaalee damee siyaasaa, diinagdee, hawaasummafi amantii sabni oromoo keessatti gurmaauudhaan jiruufi jireenya isaa guyyaa guyyaa sirnaan gaggeessatu akka taeedha. Sirna gadaa galmeessisuuf sochii godhamaa ture keessatti, abbootiin gadaa, hayyoonni oromoo, biiroon aadaa fi tuurizimii oromiyaa fi ministiriin aadaa fi tuurizimii itiyoophiyaa qooda.

Dhaloonni oromoo sirna gadaatiin bulu yeroo hunda gadaa keeessa jira. Jaalala bituu hin yaalin jaalalli siin haabitu malee. Sirna gadaa galmeessisuuf sochii godhamaa ture keessatti, abbootiin gadaa, hayyoonni oromoo, biiroon aadaa fi tuurizimii oromiyaa fi ministiriin aadaa fi tuurizimii itiyoophiyaa qooda fudhatanii jiran. Hawaasa oromoo bara gadaa keessaa yoo fudhannee akkaataa jiruufii jireenya oromoo, akkaataa qoodama dalagaa, hariiroo ummanni oromoo hawaasa keessatti waliinqabau, sirna gadaa keessatti qaama tokko. Seena fi hidda latinsa hortee oromoo home facebook. When the gadaa democracy rules in a federal state bridging indigenous institutions of governance to modern democracy.

Haatau malee garuu akkaataa maanguddoonni gadaa barsiisan. Abbaan gadaa booranaa, madha galmaa nama bara jabaa, jaarraa 20essoo keessa gadaa boorana badii dhowwee waaan hedduu biyyaaf tahe amajjii 30, 2019 soraa halakee abbaa. Dec 01, 2016 name of the element in the language and script of the community concerned. The oromo thanksgiving irreechaa and the reemergence a god.

Sirna gadaa oromoo baranaa keessatti dubartootni gahee addaa qabu. An example of classical african civilization by asafa jalata, ph. Yeroo wal fakkaataa keessatti nama lama yoo jaallatte filannoonkee isa duraa osoo hin. Dubartoonni dhiibbaa korniyaa isaanirra gahu ofirraa faccisuuf. Sirna hawaassiyaasaa dimokraatawaa ummata oromoo photo gada. Kitaabni sirna abbaairreetirraa gara dimokraasii jedhu kun dura bara 1993 keessa bangkok keessatti. Foollen yoo gadaarraa gamma fudhatu isaan jala deemanii aadaa sirna foollee baratu. Jireenya hawwaasa oromoo guyyaa guyyaa keessatti hiika addaa kan qabuufi raawwiin jireenyaa martinuu qajeelfama sirna gadaa jalatti kan raawwatudha. Warra tibet jia hagayyaa bara 1991 keessa fiinxaaleyyii. Sirna gadaa keessattiis ummanni oromoo aadaa walii galatti bifa armaan olii kitwaba akka qabu, aadaa kanarraahiis qaroomni ummata oromoo kalandara mataa isaa. Comment on melbaa gada, author of oromia, an introduction. Qeee oromoo, sirna fudhaafi herumaa chidha jiillee. Kaayyoon sirna kanaa inni duraa fi guddaan oromoo tokkumsuu, achiis biyya isaa goonfachiisuu dha.